Wat is een dweilorkest?
Wat is een dweilorkest?
Welke namen worden er allemaal gebruikt voor een dweilorkest?
De term dweilorkest is in Nederland de meest gebruikte benaming voor een informeel orkest dat vaak op straat, bij evenementen of tijdens carnaval speelt. Toch zijn er in het land verschillende andere benamingen in omloop die allemaal verwijzen naar hetzelfde soort orkest:
- In Limburg en Noord-Brabant wordt vaak gesproken van een zaate hermenie (Limburgs) of een blaaskapel.
- In het zuiden komt ook de term joekskapel regelmatig voor.
- In Twente en de Achterhoek hoor je soms feestkapel, feestband of carnavalskapel.
Hoewel de namen verschillen per regio, verwijzen ze vrijwel allemaal naar een groep enthousiaste blazers en slagwerkers die optreden op informele locaties, vaak in feestelijke setting.
Waar komt de naam “dweilorkest” vandaan?
De naam dweilorkest roept nogal eens verwarring op. Mensen denken bij het woord “dweil” vaak aan de dweilpauzes tijdens het schaatsen, maar dat heeft in dit geval een andere oorsprong.
De term komt waarschijnlijk voort uit het werkwoord dweilen, dat in oude volksmond “rondzwerven” of “langs de kroegen trekken” betekende. Tijdens carnaval werd er bijvoorbeeld gezegd: we gaan dweilen, waarmee bedoeld werd dat men van café naar café trok — vaak onder begeleiding van muziek.
Een dweilorkest is dus letterlijk een orkest dat “al dweilend” muziek maakt. Tegenwoordig staat het begrip vooral voor een informeel, mobiel orkest dat lichte, feestelijke muziek speelt en zich gemakkelijk door het publiek beweegt.
Wat is de geschiedenis van het dweilorkest?
Dweilorkesten zijn ontstaan uit traditionele dorpsfanfares en harmonieorkesten, waarbij een groep muzikanten in een kleinere bezetting zelfstandig op pad ging. In de jaren ‘60 en ‘70 groeide de populariteit van dit soort orkesten, vooral tijdens carnaval en sportevenementen.
De behoefte om ook buiten officiële concerten te kunnen spelen – zonder uniform, bladmuziek of dirigent – zorgde voor een nieuwe vorm: het dweilorkest. De muzikanten speelden uit het hoofd, vaak eenvoudige en populaire melodieën, en betrokken actief het publiek bij hun optreden.
Sindsdien zijn dweilorkesten niet meer weg te denken bij feestelijke gelegenheden zoals carnaval, dorpsfeesten, sportwedstrijden en zelfs bruiloften.
Wat is de bezetting van een dweilorkest?
Een typische bezetting van een dweilorkest bestaat voornamelijk uit blazers en slagwerkers. De samenstelling kan per orkest verschillen, maar deze instrumenten komen het vaakst voor:
- Trompetten – zorgen voor de melodie en kracht
- Trombones – geven extra flair en een brede klank
- Saxofoons – vaak alt, tenor en bariton
- Bariton of euphonium – voor de middentonen
- Sousafoon of bastuba – voor de diepe bastonen
- Slagwerk – meestal een combinatie van snaredrum, bassdrum en bekkens
Sommige orkesten voegen daar nog andere instrumenten aan toe, zoals klarinet, hoorn of percussie-instrumenten, afhankelijk van de stijl en voorkeuren van de groep.
